BAZA WIEDZY - PRAWO ZAMÓWIEŃ PUBLICZNYCH W POLSCE 1933 - 2024



I. Wprowadzenie :

  1. W niniejszej bazie danych zamieszczone są "linki" do najnowszych regulacji - ustawa Prawo zamówień publicznych z 11 września 2019r. i rozporządzenia wykonawcze - mające największe znaczenie dla praktyki zamówień publicznych.

    Ponadto - wskazane są również inne regulacje, w szczególności w zakresie prawa UE odnoszącego się do zamówień publicznych.


  2. W dalszej części Bazy wiedzy - zamieszczone są poprzednio obowiązujące regulacje ustawowe w zakresie zamówień publicznych :



Regulacje obowiązujące w latach 1995-2020

  • Ustawa z dnia 29 stycznia 2004r. Prawo zamówień publicznych,
  • Ustawa z dnia 10 czerwca 1994r. o zamówieniach publicznych,


W okresie 1983 - 1994 - nie obowiązywała ustawa regulująca zamówienia publiczne w zakresie ogólnym, w stosunku do wydatków miały zastosowanie różne regulacje resortowe oraz wewnętrzne).

Regulacje historyczne 1948 - 1983,

Regulacje historyczne - 1933 - 1939



II. Aktualne regulacje w zakresie zamówień publicznych - 2024r. :

Ustawa Prawo zamówień publicznych:

  1. Ustawa z dnia 11 września 2019 r. - Prawo zamówień publicznych (Dz.U. 2022 poz. 1710 ze zm.)
    https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/WDU20220001710/U/D20221710Lj.pdf


    2. Rozporządzenia do ustawy Prawo zamówień publicznych:

  2. Rozporządzenie Ministra Rozwoju, Pracy i Technologii z dnia 18 grudnia 2020 r. w sprawie wzoru planu postępowań o udzielenie zamówień (DZIENNIK USTAW 2020 R. POZ. 2362)
    https://dziennikustaw.gov.pl/DU/2020/2362
  3. Rozporządzenie Ministra Rozwoju i Technologii z dnia 20 grudnia 2021 r. w sprawie określenia metod i podstaw sporządzania kosztorysu inwestorskiego, obliczania planowanych kosztów prac projektowych oraz planowanych kosztów robót budowlanych określonych w programie funkcjonalno-użytkowym (DZIENNIK USTAW 2021 R. POZ. 2458)
    https://dziennikustaw.gov.pl/DU/2021/2458


  4. Rozporządzenie Prezesa Rady Ministrów z dnia 30 grudnia 2020 r. w sprawie sposobu sporządzania i przekazywania informacji oraz wymagań technicznych dla dokumentów elektronicznych oraz środków komunikacji elektronicznej w postępowaniu o udzielenie zamówienia publicznego lub konkursie (DZIENNIK USTAW 2020 R. POZ. 2452)
    https://dziennikustaw.gov.pl/DU/2020/2452


  5. Rozporządzenie Ministra Rozwoju, Pracy i Technologii z dnia 18 grudnia 2020 r. w sprawie protokołów postępowania oraz dokumentacji postępowania o udzielenie zamówienia publicznego (DZIENNIK USTAW 2020 R. POZ. 2434)
    https://dziennikustaw.gov.pl/DU/2020/2434


  6. Rozporządzenie Ministra Rozwoju, Pracy i Technologii z dnia 21 grudnia 2020 r. w sprawie informacji o złożonych wnioskach o dopuszczenie do udziału w postępowaniu lub ofertach przekazywanej Prezesowi Urzędu Zamówień Publicznych (DZIENNIK USTAW 2020 R. POZ. 2406)
    https://dziennikustaw.gov.pl/DU/2020/2406


  7. Rozporządzenie Ministra Rozwoju i Technologii z dnia 20 grudnia 2021 r. w sprawie zakresu informacji zawartych w rocznym sprawozdaniu o udzielonych zamówieniach, jego wzoru, sposobu przekazywania oraz sposobu i trybu jego korygowania (DZIENNIK USTAW 2021 R. POZ. 2463)
    https://dziennikustaw.gov.pl/DU/2021/2463


  8. Rozporządzenie Ministra Rozwoju i Technologii z dnia 20 grudnia 2021 r. w sprawie szczegółowego zakresu i formy dokumentacji projektowej, specyfikacji technicznych wykonania i odbioru robót budowlanych oraz programu funkcjonalno-użytkowego (DZIENNIK USTAW 2021 R. POZ. 2454)
    https://dziennikustaw.gov.pl/DU/2021/2454


  9. Rozporządzenie Ministra Rozwoju, Pracy i Technologii z dnia 23 grudnia 2020 r. w sprawie podmiotowych środków dowodowych oraz innych dokumentów lub oświadczeń, jakich może żądać zamawiający od wykonawcy (DZIENNIK USTAW 2020 R. POZ. 2415)
    https://dziennikustaw.gov.pl/DU/2020/2415


  10. Rozporządzenie Ministra Rozwoju i Technologii z dnia 23 listopada 2021 r. w sprawie metody kalkulacji kosztów cyklu życia budynków oraz sposobu przedstawiania informacji o tych kosztach (DZIENNIK USTAW 2021 R. POZ. 2276)
    https://dziennikustaw.gov.pl/DU/2021/2276


  11. Rozporządzenie Ministra Rozwoju, Pracy i Technologii z dnia 23 grudnia 2020 r. w sprawie ogłoszeń zamieszczanych w Biuletynie Zamówień Publicznych (DZIENNIK USTAW 2020 R. POZ. 2439)
    https://dziennikustaw.gov.pl/DU/2020/2439


  12. Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 28 grudnia 2020 r. w sprawie organów właściwych do występowania do Komisji Europejskiej z wnioskiem o stwierdzenie prowadzenia działalności na rynku konkurencyjnym, do którego dostęp nie jest ograniczony (DZIENNIK USTAW 2020 R. POZ. 2460)
    https://dziennikustaw.gov.pl/DU/2020/2460


  13. Rozporządzenie Prezesa Rady Ministrów z dnia 22 lutego 2021 r. w sprawie trybu przeprowadzania postępowania kwalifikacyjnego oraz uzupełniającego postępowania kwalifikacyjnego dla kandydatów na członków Krajowej Izby Odwoławczej (DZIENNIK USTAW 2021 R. POZ. 381)
    https://dziennikustaw.gov.pl/DU/2021/381


  14. Rozporządzenie Prezesa Rady Ministrów z dnia 18 marca 2021 r. w sprawie wielokrotności kwoty bazowej stanowiącej podstawę ustalenia wynagrodzenia zasadniczego Prezesa, wiceprezesa oraz pozostałych członków Krajowej Izby Odwoławczej (DZIENNIK USTAW 2021 R. POZ. 525)
    https://dziennikustaw.gov.pl/DU/2021/525


  15. Rozporządzenie Ministra Rozwoju, Pracy i Technologii z dnia 22 grudnia 2020 r. w sprawie wysokości wynagrodzenia przewodniczącego, wiceprzewodniczącego i pozostałych członków Rady Zamówień Publicznych (DZIENNIK USTAW 2020 R. POZ. 2397)
    https://dziennikustaw.gov.pl/DU/2020/2397


  16. Rozporządzenie Prezesa Rady Ministrów z dnia 30 grudnia 2020 r. w sprawie postępowania przy rozpoznawaniu odwołań przez Krajową Izbę Odwoławczą (DZIENNIK USTAW 2020 R. POZ. 2453)
    https://dziennikustaw.gov.pl/DU/2020/2453


  17. Rozporządzenie Prezesa Rady Ministrów z dnia 30 grudnia 2020 r. w sprawie szczegółowych rodzajów kosztów postępowania odwoławczego, ich rozliczania oraz wysokości i sposobu pobierania wpisu od odwołania (DZIENNIK USTAW 2020 R. POZ. 2437)
    https://dziennikustaw.gov.pl/DU/2020/2437


    18. Obwieszczenia Prezesa Urzędu Zamówień Publicznych wydane na podstawie przepisów ustawy Prawo zamówień publicznych:

  18. Obwieszczenie Prezesa Urzędu Zamówień Publicznych z dnia 3 grudnia 2021 r. w sprawie aktualnych progów unijnych, ich równowartości w złotych, równowartości w złotych kwot wyrażonych w euro oraz średniego kursu złotego w stosunku do euro stanowiącego podstawę przeliczania wartości zamówień publicznych lub konkursów (MONITOR POLSKI 2021 R. POZ. 1177)
    https://monitorpolski.gov.pl/MP/2021/1177


  19. Obwieszczenie Prezesa Urzędu Zamówień Publicznych z dnia 5 lipca 2021 r. w sprawie wykazu aktów prawnych wdrażających przepisy określone w załączniku II do dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2014/25/UE z dnia 26 lutego 2014 r. w sprawie udzielania zamówień przez podmioty działające w sektorach gospodarki wodnej, energetyki, transportu i usług pocztowych, uchylającej dyrektywę 2004/17/WE (MONITOR POLSKI 2021 R. POZ. 615)
    https://monitorpolski.gov.pl/MP/2021/615


    20. Zarządzenie Prezesa Rady Ministrów wydane na podstawie przepisów ustawy Prawo zamówień publicznych:

  20. zarządzenie nr 249 Prezesa Rady Ministrów z dnia 30 grudnia 2020 r. w sprawie wskazania centralnego zamawiającego dla jednostek administracji rządowej oraz wskazania jednostek administracji rządowej zobowiązanych do nabywania zamówień od centralnego zamawiającego (M. P. poz. 1215)
    https://www.monitorpolski.gov.pl/M2020000121501.pdf


    21. * Ze względu na możliwość zmian aktów prawnych - aktualne wersje publikowane są na stronach organów ustawodawczych: https://isap.sejm.gov.pl/



    Ponadto - poza ww. aktami prawnymi obecnie obowiązują m.in. akty prawa Unii Europejskiej**:

  21. Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2014/24/UE z dnia 26 lutego 2014 r. w sprawie zamówień publicznych, uchylająca dyrektywę 2004/18/WE
    (Dz. Urz. UE L 94 z 28.3.2014 r., str. 65, z późn. zm.)
  22. Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2014/25/UE z dnia 26 lutego 2014 r. w sprawie udzielania zamówień przez podmioty działające w sektorach gospodarki wodnej, energetyki, transportu i usług pocztowych, uchylająca dyrektywę 2004/17/WE
    (Dz. Urz. UE L 94 z 28.3.2014 r., str. 243, z późn. zm.)
  23. Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2014/23/UE z dnia 26 lutego 2014 r. w sprawie udzielania koncesji
    (Dz. Urz. UE L 94 z 28.3.2014 r., str. 1, z późn. zm.)
  24. Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/81/WE z dnia 13 lipca 2009 r. w sprawie koordynacji procedur udzielania niektórych zamówień na roboty budowlane, dostawy i usługi przez instytucje lub podmioty zamawiające w dziedzinach obronności i bezpieczeństwa i zmieniająca dyrektywy 2004/17/WE i 2004/18/WE
    (Dz. Urz. UE L 216 z 20.8.2009 r., str. 76, z późn. zm.)
  25. Dyrektywa 2007/66/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 11 grudnia 2007 r. zmieniająca dyrektywy Rady 89/665/EWG i 92/13/EWG w zakresie poprawy skuteczności procedur odwoławczych w dziedzinie udzielania zamówień publicznych
    (Dz.U.UE.L.2007.335.31 z 2007.12.20)
  26. Dyrektywa 89/665/EWG zmieniona dyrektywą 2007/66/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 11 grudnia 2007 r.
    (Dz.U.UE.L.1989.395.33 z 1989.12.30)
  27. Dyrektywa 92/13/EWG zmieniona dyrektywą 2007/66/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 11 grudnia 2007 r.
    (Dz.U.UE.L.1992.76.14 z 1992.03.23)


    28. ** Ze względu na możliwość zmian aktów prawnych - aktualne wersje publikowane są na stronach Unii Europejskiej: https://eur-lex.europa.eu/

    • Ze względu na możliwość zmian aktów prawnych lub zmian w adresach internetowych dot. poszczególnych aktów prawnych - aktualne wersje publikowane są na stronach organów ustawodawczych : https://isap.sejm.gov.pl/

III. Regulacje obowiązujące w latach 1995-2020 :

  1. Ustawa z dnia 29 stycznia 2004r. Prawo zamówień publicznych - po 16 latach obowiązywania i zmian - obowiązująca na dzień 31 grudnia 2020r.

    2. D20040177Lj

    Tekst ustawy uwzględnia kilka "dużych" nowelizacji, przeprowadzonych w szczególności w 2006r. (wprowadzenie możliwości uzupełniania dokumentów podmiotowych), 2007r. (nowy system środków ochrony prawnej - Krajowa Izba Odwoławcza) , 2016r. (dostosowanie do nowych Dyrektyw UE) i innych. Poza tzw. "dużymi" nowelizacjami tekst ustawy zmieniany był kilkadziesiąt razy - w związku ze zmianami samej ustawy jak również - z dostosowaniem do innych aktów prawnych.


  2. Ustawa z dnia 29 stycznia 2004r. Prawo zamówień publicznych w wersji obowiązującej od 1 marca 2004r.,

    3. D20040177

    Ustawa zawierała art. 1 - 203 - regulujące zamówienia publiczne oraz art. 204 - 227 - dotyczące zmian w przepisach obowiązujących oraz przepisów końcowych.
    Pierwszy próg stosowania tej ustawy to 6000 euro. W pierwszym okresie obowiązywania dosyć istotne okazały się kwestie podmiotowe, związane z niemożnością uzupełniania dokumentów podmiotowych. Zostało to zmienione w jednej z pierwszych nowelizacji.


  3. Ustawa z dnia 10 czerwca 1994. o zamówieniach publicznych - po 9 latach obowiązywania i zmian - w wersji obowiązującej 1 marca 2004r.,

    4. D19940344Lj

    Ustawa podlegała wielu zmianom, w szczególności w latach 1997, 1999, 2000, 2001, 2002, 2003. w ostatnim okresie obowiązywania - od 2002r. jej próg obowiązywania wynosił 6000 euro (poprzednio 3000 euro).

    Ustawa nie zawierała tzw. "progów unijnych" (były one wprowadzone dopiero w ustawie Prawo zamówień publicznych), ale zawierała granicę tzw. procedury uproszczonej. W ostatnim okresie obowiązywania ustawy o zamówieniach publicznych próg ten wynosił 30 000 euro, natomiast poprzednio - 15 000 euro).

    Zwolnienia określone były w art. 15 ust. 1 :
    "W postępowaniu o zamówienie publiczne, którego wartość nie przekracza równowartości kwoty 30 000 euro lub w którego finansowaniu udział środków publicznych nie przekracza równowartości kwoty 30 000 euro, nie jest obowiązkowy tryb przetargu nieograniczonego i nie stosuje się przepisów ustawy dotyczących publikacji ogłoszeń w Biuletynie Zamówień Publicznych, protokołu postępowania, specyfikacji istotnych warunków zamówienia, terminów, protestów i odwołań.".



  4. Ustawa z dnia 10 czerwca 1994r. o zamówieniach publicznych - w wersji obowiązującej od 1 stycznia 1995r.,


    5. D19940344

    Regulacja ta zawierała 97 artykułów. Specyficzną cechą na początku obowiązywania był brak tzw. progu dolnego jej stosowania, co oznaczało, że procedury w niej określone musiały być stosowane nawet przy najmniejszych wydatkach. Ponadto - przykładowo należy wskazać takie wymaganie jak konieczność wykluczenia z postępowania każdego wykonawcy, który w okresie 3 lat przed wszczęciem postępowania choćby jednego zamówienia publicznego nie wykonał z należytą starannością.



IV. Regulacje historyczne - obowiązujące w latach 1933 - 1983 :

  • Ustawa z 15 lutego 1933r. o dostawach i robotach na rzecz Skarbu Państwa, samorządu oraz instytucyj prawa publicznego,

    Ustawa z 1933 o dostawach i robotach na rzecz Skarbu Państwa...

    Ustawa miała objętość 4 artykułów i ich istotą były preferencje krajowe - zarówno w zakresie podmiotowym dot. wykonawców jak również w przedmiotowym tj. wykonywania z krajowych surowców.


  • Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 29 stycznia 1937r. o dostawach i robotach na rzecz Skarbu Państwa, samorządu oraz instytucyj prawa publicznego,

    Rozp. Rady Ministrow 1937

    Rozporządzenie to zawierało 50 paragrafów. Wprowadzało i regulowało m.in. tryby : pisemnego przetargu ofertowego ograniczonego oraz nieograniczonego. Ponadto regulowało tryb przetargu ustnego oraz zamówienia z wolnej ręki. Była to pierwsza polska szczegółowa regulacja procedur zamówień publicznych.

  • Ustawa z dnia 18 listopada 1948r. o dostawach i robotach na rzecz Skarbu Państwa, samorządu oraz niektórych kategorii osób prawnych,

    Ustawa 1948

    Ustawa zawierała łącznie 12 artykułów, ale nie zawierała szczegółowych regulacji dotyczących procedur zakupowych. Zawierała wprowadzenie ograniczenia dla przedsiębiorstw nie będących przedsiębiorstwami państwowymi - i to taki sposób, że uniemożliwiała im wykonywanie zamówień publicznych, a jedyny wyjątek polegał na tym, że zawierała w zasadzie "zwolnienie" dotyczące tego, że przedmiot zamówienia nie był objęty działalnością przedsiębiorstw państwowych oraz nie podjęły się one jego w określonym terminie. Ustawa ta wprowadzała zasadę udzielania zamówienia przedsiębiorstwom "państwowym" w trybie bezprzetargowym, natomiast w przypadku przedsiębiorstw innych - w trybie przetargu nieograniczonego.


  • Ustawa z dnia 28 grudnia 1957r. o dostawach, robotach i usługach na rzecz jednostek państwowych,

    Ustawa 1957

Ustawa zawierała łącznie 14 artykułów i wprowadzała zasady i możliwości udzielania zamówień jednostkom "nie będących jednostkami państwowymi" tj. :

• rzemieślnikom,
• przedsiębiorstwom prywatnym,
• innym osobom nie będącymi jednostkami gospodarki uspołecznionej - wprowadzając kwoty progowe dla łącznej wartości zamówienia :
-Przy dostawach - 5000 zł,
-Przy robotach remontowo-budowlanych - 65 000 zł,
-Przy pozostałych robotach oraz usługach - 15 000 zł.
-Tylko do takich kwot zamówienie mógł uzyskać rzemieślnik lub przedsiębiorstwo prywatne.

(Aby próbować "przełożyć" te wartości na aktualne można przeprowadzić takie porównanie : Przeciętne wynagrodzenie w 1957r. w PRL wynosiło 1279 zł. )

https://www.zus.pl/baza-wiedzy/skladki-wskazniki-odsetki/wskazniki/przecietne-wynagrodzenie-w-latach

Oznacza to, że granica dla dostaw wynosiła 3,9 przeciętnego wynagrodzenia (5000/1279) a dla robót i usług - 11,72 przeciętnego wynagrodzenia.

Przeciętne wynagrodzenie w 2023r. ma wynieść : 6935 zł.

Przekładając ograniczenia z 1957r. na dzisiejsze dane - rzemieślnik lub prywatne przedsiębiorstwo mogłoby uzyskać zamówienie na dostawy tylko o wartości do 27 046, 5 zł.

W przypadku usług lub robót innych niż remontowo-budowlane - mogłoby uzyskać zamówienie do wartości 81 278,2 zł.

Jedynie w przypadku robót "remontowo-budowlanych" próg w 1957r. był wyższy - rzemieślnik lub przedsiębiorstwo prywatne mogłoby uzyskać zamówienie do 50,82 krotności średniego wynagrodzenia. Czyli obecnie (licząc wynagrodzenie z 2023r.) kwota ta wyniosłaby 352 443, 31 zł.

Była to maksymalna kwota, która mogłaby być wydatkowana dla rzemieślników lub przedsiębiorstw prywatnych.

ZOSTAŃ CZŁONKIEM OSKZP